In Galicie, het Keltenland ten noorden van Portugal, ligt niet ver van de Atlantische kust de oude pelgrimsstad Santiago de Compostela. Van oudsher wordt hier de leerling van Christus, Jacobus de Meerdere, vereerd. Uit de vondst van Friese munten is komen vast te staan, dat in de negende en tiende eeuw pelgrims uit onze landen zijn vertrokken naar het vermeende graf van Sint Jacob (in het Spaans: Sant Iago). Sindsdien is de stroom pelgrims nooit meer opgehouden, ondanks reformatie en revolutie, opstand en oorlog. Op het hoogtepunt van de faam van Santiago, in de twaalfde eeuw van onze jaartelling, trokken jaarlijks een half miljoen pelgrims naar de stad. Op een West-Europese bevolking van zo’n vijftig miljoen betekende dat 1 procent! In de loop der eeuwen raakte het pelgrimeren naar Santiago heel geleidelijk in onbruik .
Het dieptepunt lag in de eerste helft van de twintigste eeuw, toen nog maar een enkeling van buiten Spanje de tocht ondernam. Na de tweede wereldoorlog is het tij langzaam gekeerd. In 1993 kwamen bijna 100.000 mensen in Santiago aan, na minimaal 100 km te voet of 300 km per fiets te hebben afgelegd. Dat jaar was een zogenaamd ‘Heilig Jaar’, omdat het naamfeest van Sint Jacob (25 juli), op een zondag viel. In 1999, het volgende Heilig Jaar, waren dat ruim 150.000 mensen. In 2004, het meest recente Heilig Jaar, zijn in totaal 179.944 pelgrims in Santiago de Compostela aangekomen en in het Heilig Jaar 2010 waren dat er 272.135!!
(Overgenomen van de website van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob)
——————————————————————————————————————————————————————————————————-
Wandelen en calorieën
Een stappenteller hebben, die zowel je stappen telt als aangeeft hoeveel calorieën je kwijtraakt, geeft aanleiding tot discussie en vergt gedegen onderzoek. Arij Noordijk levert daarbij de volgende bijdrage:
Een folder van Globetrotter:
• rustig wandelen kost 12 kJ per uur per kg
• wandelen in zwaar terrein 16 kJ per uur per kg
Biodata (een tabellenboek):
• gemiddeld wandelen kost 20 kJ per uur per kg
Alle sites over Nordic Walking blaten elkaar na:
• gewoon wandelen kost 1176 kJ per uur, dat is dus bij 75 kg zo’n 16 kJ per uur per kg.
Jouw pedometer-handleiding zelf:
• 10.000 stappen kost 300 calorieën. Daar geldt: 300 calorieën (moet zijn kilocalorieën?) per 10.000 stappen, dus per 6 km (?), dus per 1,5 uur (?) levert bij 75 kg een getal op van 16,5 kJ per uur per kg.
Overigens: wandelen als het flink koud is of bij heet weer kost meer energie.
Als we als gemiddelde eens 15 kJ per uur per kg nemen kom je met een uur wandelen en 90 kg ‘meesleepgewicht’ uit op 1350 kJ.
Jouw eerste wandeldag op de Peellandroute van 25 km kostte 6 uur wandelen.
Dan zitten we op een energiegebruik van 6 x 1350 = 8100 kJ of 8,1 MegaJoule.
Omgerekend (4,18 Joule = 1 calorie) 1938 kilocalorie = 1938000 calorie.
De pedometer zou dus ongeveer 2 miljoen calorieën moeten aangeven en niet 812!
Nog wat: de totaal verbruikte hoeveelheid energie per dag is de ‘wandelenergie’ plus de ruststofwisseling (de energie die je gebruikt bij ‘niets’ doen): dat kost zo’n 5 kJ per kg per uur (een gokje). Op een dag van 6 uur wandelen doe je dus 18 uur ‘niets’, met een energiegebruik van 18 uur x 75 kg x 5 kJ/kg.h = 6750 kJ (= 6,8 MJ). Omgerekend: 1607 kcal = 1,6 miljoen calorie.
De dagelijks gebruikte hoeveelheid energie komt hiermee op 14,9 MJ.
De gemiddelde energiebehoefte (aan voedingsmiddelen) voor een man van 75 kg (tussen 56 en 75 jaar) die een ‘vrij grote lichamelijke inspanning’ verricht (met werk zoals postbeambten, landbouwers, bouwvakkers, veel huisvrouwen) staat op 13,6 MJ.
Dat komt dus warempel redelijk overeen met bovenstaande berekeningen van een gemiddelde Santiago-pelgrim.
In de handleiding van jouw pedometer staat een suggestie voor het gemiddelde daggebruik van 450 kJ per dag???? Per kg?? ‘t Zegt mij niets. Overigens gebruikte jij voor die 25 km wandelen op de eerste dag 29.000 stappen, dat waren dus stappen van 86 cm.
Ik ben benieuwd naar de stapgrootte die je buiten opmeet (met bepakking natuurlijk).
En nu maar eens kijken of die pedometer wil nadenken over bovenstaande bespiegelingen.
Arij Noordijk
——————————————————————————————————————————————————————————————————-
Waarom fluiten vogeltjes?
Tja … wanneer fluiten vogeltjes? Daar hebben al veel filosofen het hoofd over gebroken.
Eigenlijk is het vrij simpel, een vogeltje heeft drie dingen aan zijn hoofd: 1. eten 2. een goed territorium verdedigen en 3. een vrouwtje vinden. Tijdens een dag zoekt het beestje de perfecte verdeling van zijn tijd voor deze drie belangrijke zaken. Het is nu eenmaal zo dat het het makkelijkst eten zoeken is wanneer het goed licht is, overdag dus. Juist in de ochtend en de avond als het net wat donkerder en kouder is, zullen de meeste vogels er dan ook voor kiezen om hun territorium te verdedigen en tegelijkertijd vrouwtjes te lokken (hoewel op het moment natuurlijk de meeste eitjes al gelegd zijn en het zingen puur is om de eigen stek te verdedigen). Het hoeft immers niet warm of heel licht te zijn om op een tak te zitten en een beetje voor je uit te fluiten. Extreme voorbeelden zijn de merel, roodborst en zanglijster: deze soorten zingen bij voorkeur als het regent of laat op de avond.
… of zingen ze toch gewoon omdat ze vrolijk zijn?
Jinze Noordijk
——————————————————————————————————————————————————————————————————-
Sint Antoniusvuur
St. Antoniusvuur is de middeleeuwse naam voor ergotisme. Dat is een ziekte die wordt veroorzaakt door het eten van met moederkoorn geïnfecteerd graan.
Moederkoorn of moederkoren (Claviceps purpurea) is een schimmel uit de klasse Zakjeszwammen (Ascomycetes), die op de aren van granen als rogge en tarwe groeit, echter zelden op gerst, haver of grassen. De naam is afgeleid van het gebruik door vroedvrouwen van deze schimmel om weeën op gang te brengen. Door het gebruik van ontsmet zaaizaad komt de aantasting bijna niet meer voor behalve bij de ecologische landbouw waar geen ontsmet zaaizaad mag worden gebruikt. Moederkoorn produceert giftige alkaloiden, zoals ergotamine, die kunnen leiden tot darmkrampen, doorbloedingsproblemen, waardoor vingers en tenen afsterven, en hallucinaties. Voor een volwassen persoon kan 5–10 gram moederkoorn dodelijk zijn. LSD is een stof die uitgaande van moederkoornalkaloiden kan worden gesynthetiseerd.
Ergotamine werd tot voor kort wel gebruikt bij migraine, deze toepassing is tegenwoordig eigenlijk obsoleet (verouderd). Het enige toepassingsgebied in de huidige geneeskunde is bij bloedverlies na de bevalling, om de baarmoeder samen te laten trekken.
Vooral in de Middeleeuwen kwamen vaak vergiftigingen voor met besmet meel die soms epidemische proporties aannamen, leidend tot uitroeiing van hele dorpen of steden. De alkaloiden leiden tot ergotisme, ook wel Anthoniusvuur, brandende ziekte of kriebelziekte genoemd. Hoewel in 1676 een verband werd gevonden tussen de schimmel en de kwalijke effecten, heeft het laatst bekende geval zich in 1951 voorgedaan in Pont Saint-Esprit in Frankrijk met 300 slachtoffers.
Waarschijnlijk is een aantal heksenvervolgingen te wijten aan de hallucinatoire werking van de aan LSD verwante stoffen in moederkoorn. In 1692 leidden de vreemde beweringen van een aantal vrouwen tot de heksenprocessen van Salem (Verenigde Staten). Het geconstateerde ‘heksengedrag’ is wellicht toe te schrijven aan vergiftiging met moederkoorn.
Een ander verhaal wil dat ze ontstaan door de aanraking van een geest, de roggemoeder, die in het koren leeft en de aren aanraakt.
Jaap Jan Leeuwenburgh
——————————————————————————————————————————————————————————————————-
Sint Rochus
Sint Rochus
Normaal gesproken is deze heilige afgebeeld als pelgrim met de Jakobsschelp, een pelgrimsstaf en hij toont een bloot been. Veelal is er ook een hond bij afgebeeld. Hij leeft rond 1300. Op zijn pelgrimsreis (naar Rome??) werd hij ziek van de pest. Om de bevolking niet te besmetten trok hij naar het bos, waar hij elke dag het bezoek kreeg van een hond die hem een broodje bracht. De hand nam die weg van de tafel van zijn baasje, een zekere Gottardo Pallastrelli, die op een zekere dag zijn hondje volgde. Zo ontdekte die de arme Rochus en nam hem op in zijn huis waar hij hem verder verzorgde. Hij was zo sterk onder de indruk van het verhaal van die pelgrim dat Gottardo uiteindelijk ook beslist om op pelgrimstocht te gaan. Sommige legendes zeggen dat de hond Rochus van de pest genas na verschillende keren zijn pestbuilen opgelikt te hebben. Hij was geen pelgrim naar Santiago, wel naar Rome, maar hij is heel populair langs de pelgrimsweg naar Santiago.
Andrés